Alimlər təcrübədə nəzəri hissəcik - qravitona məxsus ola biləcək əlamətlər aşkarlayıb
![7d828c3399233b5028c0fccb7ac93543.jpg](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/7d828c3399233b5028c0fccb7ac93543.jpg&w=811&h=462)
Çin, ABŞ və Almaniyadan olan tədqiqatçılar birgə aparılan beynəlxalq təcrübə zamanı ilk dəfə qravitasiya sahəsi kvantının - qravitonun mövcudluğunun əlamətlərini aşkar ediblər.
Qraviton anlayışı təxminən 100 il əvvəl formalaşıb və qravitasiya qarşılıqlı təsirinin daşıyıcı zərrəciyi hesab olunur. Qravitasiya dalğalarının mövcudluğu sübut edilsə də, qraviton indiyədək heç bir təcrübədə qeyd olunmayıb. İndi isə onun kəşf olunması ehtimalı yaranıb.
Bu barədə TED.az-a Elm və Təhsil Nazirliyinin Nəsrəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasından məlumat verilib.
Təcrübənin aparılması üçün cihazınların quraşdılması və lazım olan şəraitin yaradılması prosesinə 3 il sərf olunub. Belə ki, tədqiq olunacaq material mütləq sıfıradək soyudulmalı və sadəcə nazik lazerlə təsir göstərərək materialın elektronlarının həyəcanlanması qiymətləndirilməli idi. İstənilən təcrübə zamanı instrumentlərin istilik yaratması materialın temperaturunun dəyişməməsi, demək olar ki, mümkünsüz idi.
Bu çətinliyə baxmayaraq Çinin Nanjinq Universitetinin alimləri -273,15 °C soyudulmuş təmiz qallium arsenid (GaAs) nümunəsindən istifadə edərək təcrübə aparıblar. Təcrübənin aparılmasında əsas maqsəd atom ölçüsü qalınlığında elektronların kondensasiyası effektini yaradaraq onların özünü maye kimi aparmasına nail olmaq idi. Daha sonra isə lazerlə şüalandırılan elektronların həyəcanlanmış halı qeyd olunaraq onların spini ölçülüb.
Məlumat üçün bildiririk ki, elektronun spini 1/2-ə bərabərdir. Qraviton isə sükunət kütləsi və yükü olmayan hipotetik zərrəcikdir və spini nəzəri olaraq 2 təyin olunub ki, bu xüsusiyyət onu unikal zərrəcik edir. Təcrübədən alınan bəzi zərrəciklərin spininin 2-yə bərabər olması qravitonun təcrübədən aşkarlanması üçün əsas yaradır.
Bu zərrəciyin kəşf olunması böyük birləşmə nəzəriyyəsinin problemlərini həll edəcək açar rolunu oynayır. Çünki hələ də klassik fizika ilə kvant fizikası arasında tam əlaqə yoxdur. Məhz qravitasiya qarşılıqlı təsirinin mahiyyətini dərk etməmək bu iki dünyanı birləşdirməyə imkan vermir.
Qeyd edək ki, tədqiqat işinin nəticələri “Nature” jurnalında dərc olunub.
Dünya bölməsindən digər xəbərlər
Azərbaycan əhalisinə XƏBƏRDARLIQ - Bu vaxtlarda telefonla danışmayın
![](/assets/images/volume-xs.png)
![01](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/0c87145e47fd4e2abcd5a0b5be3d3fc8.jpg&w=140&h=81)
Olimpiya qızıl medalının qiyməti min dollara yaxınlaşıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/ee0aced860779ede362bc9aaeba7e645.jpg&w=140&h=81)
TKT imtahanına qeydiyyat elan edilir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/7751beec45efccf585ea4ac2c415000f.jpg&w=140&h=81)
Ümumi orta təhsil bazasında kolleclərə tələbə qəbulu müsabiqəsində iştirak etmək üçün ixtisas seçimi başlanıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![8888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/b9c5dd21ff36432eb7328209c9e39561.jpg&w=140&h=81)
“Pensiya kalkulyatoru” e-xidmətinə son 6 ayda 992 min müraciət olub
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/47e17be64a755be8883d9843d2656f11.jpg&w=140&h=81)
Yeni tədris ilində icma əsaslı məktəbəqədər təhsil xidmətlərinin təşkilinə dair qrant müsabiqəsi elan edilir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/e00332f82004bf98c09eb53a372eb074.jpg&w=140&h=81)
DİM: Orta ixtisas təhsili müəssisələrinə tələbə qəbulu üçün 10 min 930 plan yeri ayrılıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/9fed81452ce077e6eeec0603e2623ecd.jpg&w=140&h=81)
Fransada sürət qatarları şəbəkəsinə kütləvi hücum olub
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/c565b66f8c8153920643f04d6a610083.jpg&w=140&h=81)
Abşeron yarımadasının bəzi yerlərində qısamüddətli yağış yağacağı, şimşək çaxacağı ehtimalı var
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/f3ee3a5d57afb1c985e0160a592d0a93.png&w=140&h=81)
Google Xəritələr Galaxy Watch üçün yeni funksiyalar gətirir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![google-haritalar-galaxy-watch](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/1a76605129770f9ab9d2ee63f5db5400.jpg&w=140&h=81)
iOS-dan Android-ə keçid sürəti açıqlandı! Bu ilki qalib Apple oldu
![](/assets/images/volume-xs.png)
![ios-android-gecis-orani-aciklandi-1-1536x806](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/a5168c8b820bde31178968fe05c2298d.jpg&w=140&h=81)
WhatsApp ilk dəfə rəsmi olaraq istifadəçilərinin sayını açıqladı
![](/assets/images/volume-xs.png)
![whatsapp-airdrop-iphone-getiriyor](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/1ef02025e6d954e6efb1fae8885414bf.jpg&w=140&h=81)
Azərbaycanda ilk: abituriyentlərin ixtisas seçiminə köməklik edən platforma yaradılıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
Bakı-Şamaxı-Yevlax avtomobil yolunda nəqliyyatın hərəkəti qismən məhdudlaşdırılacaq
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/fcb8c80c51a40f86fd55747e2098dfe1.jpg&w=140&h=81)
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi: Ermənistan təxribatları dayandırmadığı təqdirdə lazımi cavab tədbirləri görüləcək - BƏYANAT
![](/assets/images/volume-xs.png)
![777777777777777777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/a8c7594dac8adee0c02d5dc5adf57f6b.jpg&w=140&h=81)
“Sülh və təhlükəsiz yaşamaq hüququ” adlı elektron kitab hazırlanıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/56ebea552ddcdf646160a7f9ebb334b3.jpg&w=140&h=81)
AMEA ölkə üzrə vahid Elektron Sənəd Dövriyyəsi sisteminə qoşulub
![](/assets/images/volume-xs.png)
![777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/903bb35efac584e50b70903b96ec48c6.jpg&w=140&h=81)
“Bosch” konserni iqlim texnikası bazarında mövqeyini möhkəmləndirir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/edd0620d1988bad0bb2685afd9cf9f59.jpg&w=140&h=81)
“Honda” Çindəki iki zavodunu bağlayır
![](/assets/images/volume-xs.png)
![8888888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/5c3a98b0f3ef4b3a042cc4e4310e56d4.jpg&w=140&h=81)
İyulun 26-da paytaxtda hava əsasən yağmursuz keçəcək
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/2a720216b444d0d3016a36fcb4f609ca.jpg&w=140&h=81)
Honda Çindən çəkilir? İstehsal dayandırılır
![](/assets/images/volume-xs.png)
![honda-elektrikli-arac-yatirim-2-e1715600402455](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/b2f63176f221810fa7c80100365d3448.jpg&w=140&h=81)
Ultra nazik iPhone 17 - tək kamera dizaynı geri qaytara bilər! Köhnə günlər kimi...
![](/assets/images/volume-xs.png)
![iphone-xr](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/e5e3d8589af244c1cd360c79cd31429d.jpg&w=140&h=81)
Federal Təhqiqatlar Bürosu Trampa sui-qəsd cəhdi edənin internetdə nə axtardığını açıqlayıb - Kennedi...
![](/assets/images/volume-xs.png)
![fbi-trump-suikastci-internet-gecmisi](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/a6702a5c5965c26c87586dc191eae314.jpg&w=140&h=81)
Threads proqramında ana səhifənizi özünüz formalaşdıracaqsınız
![](/assets/images/volume-xs.png)
![the](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/2e17e0c44c67a1353e67b525dd483a63.jpg&w=140&h=81)
YouTube tətbiqi üçün illərdir gözlənilən xüsusiyyət gəlir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![youtube-coktu-mu-kapak](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/8c0d8c5a44fe75d16a8dde8c75ac2007.jpg&w=140&h=81)
Türkiyə ilə ABŞ arasında tarixi mühərrik razılaşması
![](/assets/images/volume-xs.png)
![1-7](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/376c29e79e1b73821a9fe4ac60a12d66.jpg&w=140&h=81)
Elon Mask ilə Mark Zukerberq həqiqətənmi döyüşəcək?
![](/assets/images/volume-xs.png)
![elon-musk-mark-zuckerberg](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/03c653b16a605e2b25f85c765a100aeb.jpg&w=140&h=81)
Google Play Store-da tətbiqləri tapmaq indi çox asandır
![](/assets/images/volume-xs.png)
![google-play-veri-silme-ozelligi-e1718390928692](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/460a378a11d3f9bf82e85aa324614e99.jpg&w=140&h=81)
Həftənin ən çox oxunanları
Gənc şair İlkin İlhamlının şeirləri
![](/assets/images/volume-xs.png)
![ilkinn](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/5d09dd6989f680a9aaa2adc4eb7b27c8.jpg&w=140&h=81)
"WhatsApp" sevindirməyə davam edir: Yeni bölmə yarandı
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/2c92aaa6e45d058ce0d72baf8e1a0fde.png&w=140&h=81)
II Şuşa Qlobal Media Forumunda süni intellektin reallığa, mediaya və dezinformasiyaya təsiri müzakirə edilir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/bdcccfbe3fda41ed8d3164cabd790fb6.jpg&w=140&h=81)
İnternetin bahalaşmasına şirkətdən CAVAB
![](/assets/images/volume-xs.png)
![7777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/64f8977b9b94791e461e877e207bc97a.jpg&w=140&h=81)
Sosial kiber-fiziki sistemlərdə fərdi məlumatların qorunması üçün süni intellekt üsulları işlənilir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![ict](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/799cde3f298c6f62ca5a5e9b13084fee.jpg&w=140&h=81)
"Snayper hazırlığı" kursu keçirilib - FOTO
![](/assets/images/volume-xs.png)
![8888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/f492c5d164d2f06e243c608f4083d8ea.jpg&w=140&h=81)
Prezident İlham Əliyev 22 iyul – Milli Mətbuat Günü münasibətilə paylaşım edib - FOTO
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/e0cf52b27b758175886ead97748c3a11.jpg&w=140&h=81)