Elon Musk və Jeff Bezos kosmosda yanacaqdoldurma məntəqələri tikməyə hazırlaşır. Bu hərəkət kosmik missiyaların uğurunu artıracaq.

Dünyanın ən zəngin sahibkarlarından ikisi olan Elon Musk və Jeff Bezos kosmik səyahətlərdə inqilab edə biləcək bir məqsəd uğrunda yarışırlar: kosmik gəmiləri orbitdə yanacaqla doldurmaq! Bu texnologiyanın uğurlu tətbiqi Ay və Mars kimi dərin kosmik missiyaları daha əlçatan edəcək.

Kosmik yanacaqdoldurma məntəqələri tikiləcək
 

Kosmos səyahətinə ən böyük maneələrdən biri raketlərin daşıdığı böyük yanacaq yüküdür. Apollon proqramında istifadə edilən Saturn V raketinin ümumi çəkisinin 85 faizi yanacaq təşkil edirdi. Bu, kosmik gəminin yük qabiliyyətini və uçuş məsafəsini məhdudlaşdırır.

Bununla belə, kosmik gəmilər orbitdə yanacaqla doldurula bilsələr, onlar Yerdən daha yüngül buraxıla bilər və daha çox faydalı yük və ekipajı dərin kosmos istiqamətlərinə daşıya bilərdilər. Bu yanaşma kosmik tədqiqatların xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

Bununla belə, orbitdə yanacaq doldurmaq asan deyil. Ən böyük problemlərdən biri maye yanacaqların kosmosda olduqca aşağı temperaturda təhlükəsiz şəkildə saxlanılmasıdır. Mikroqravitasiyada yanacaq çən daxilində nəzarətsiz şəkildə hərəkət edir və ötürülməni çətinləşdirir.

Bu problemi həll etmək üçün NASA son həftələrdə kriogen soyutma sistemlərini uğurla sınaqdan keçirdi. Bu sistemlər yanacağın buxarlanmadan illərlə saxlanıla biləcəyini nümayiş etdirir.

SpaceX və Blue Origin bu çağırışlara fərqli yanaşmalar tətbiq edir. SpaceX, Artemis proqramı üçün bir Ulduz gəmisindən orbitdə yanacaq anbarı kimi istifadə etməyi planlaşdırır. Digər Ulduz gəmisi tankerləri bu anbarı dolduracaq və Aya uçan ekipaj gəmisi daha sonra yanacaq dolduracaq.

Bununla belə, bu ssenarinin 10 ilə 40 arasında uçuş tələb etdiyi şayiələr var. Elon Musk bildirir ki, orbitdə yanacaq doldurmaq Marsa ekipaj göndərmək üçün açardır.

Blue Origin isə öz nəhəng raketi New Glenn ilə fərqli bir yanaşma tətbiq edir. Şirkət yanacağı Yer orbitindən Ay orbitinə daşıyacaq "nəqliyyatçı" sistemi yaradacaq. Bu yanacaq başqa kosmik gəmi ilə gələn ekipaj üçün hazırlanacaq eniş aparatında istifadə olunacaq. NASA da Artemis proqramı üçün bu üsulu nəzərdən keçirir.

Bəzi ekspertlər bu texnologiyaların yaxın gələcəkdə hazır olmayacağı barədə xəbərdarlıq etsə də, hər iki milyarder öz layihələrini tam sürətlə davam etdirirlər. Orbitdə yanacaq doldurma qabiliyyəti dərin kosmos səyahətləri üçün, xüsusən də hər 26 aydan bir Marsa açılan "başlatma pəncərəsini" qaçırmamaq üçün kritik hala gəlir.