"Kiçik Qafqaz dağlarının cənub-şərq yamacında, Qarabağın Quruçay dərəsində, Tuğ çökəkliyində, Quruçay çayının sol sahilində, çaydan 3 km aralıda, Quruçayın müasir yatağından 100–120 metr yuxarıda, Füzuli rayonunun Azıx və Salaketin kəndləri arasında, Füzuli şəhərindən 14 km şimal-qərbdə..."

Azərbaycanın tarixi Azıx mağarasının yerləşdiyi ərazi Vikipediada bu cür təsvir olunub. Elə əksər insanlar da qədim abidənin Füzuli rayonuna aid edildiyini düşünürlər. Çünki illərdir, orta məktəb dərsliklərində bu cür tədris olunub. Buna baxmayaraq, Azərbaycan torpaqlarının işğaldan azad edilməsi ilə əlaqədar olaraq son günlər əksər internet resurslarında Azıx mağarasının Xocavənd rayonunda yerləşdiyi yazılır.

Maraqlıdır, buna səbəb nədir? Tarixi səhv, yoxsa iki rayon üçün ortaq ərazi?

Mövzu ilə bağlı TED.az-a danışan AMEA H.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun direktoru Ramiz Məmmədov bildirib ki, Azıx mağarası Füzuli ərazisindədir: "Həmişə mütəxəssisləri araşdırmalar üçün Azıx mağarasına yollayanda Füzuli rayonuna göndərirdim. Əslində bu tarixi mağara Xocavənd rayonunun Ağoğlan (Hadrut) qəsəbəsi ilə Füzulinin arasındakı ərazidə yerləşir. Amma Füzuli rayonuna düşür. Sadəcə indi bizim tədqiqatçı alimlər özlərinə sərbəstlik verir, belə şeylər yazırlar. Bunun isə çox vaxt izahını tapmaq mümkün olmur".

AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun direktoru Maisə Rəhimova da Azıx mağarasının Füzuli rayonunda olduğunu hesab edir: "Ümumiyyətlə, Qarabağın bu tarixi mağarası barədə tədqiqatların Füzuli ilə bağlı olduğunu düşünürük. Amma indi ədəbiyyatlar onun Xocavənddə Tuğ kəndinin yanında yerləşdiyini yazır".

Lamiyə SÜLEYMANLI