Kainat yarananda temperatur neçə dərəcə olub? - ALİMLƏRDƏN ŞOK HESABLAMA
![44400c8cc69a5a6c5feb6899c57f2b60.jpg](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/44400c8cc69a5a6c5feb6899c57f2b60.jpg&w=811&h=462)
“Maks Plank Radio” Astronomiya İnstitutunun alimləri böyük partlayışdan 880 milyon il sonra kainatın hansı temperatura sahib olduğunu təyin edə biliblər.
TED.az xəbər verir ki, onlar bunu soyuq su qazının əks etdirdiyi kölgə hesabına təyin etməyi bacarıblar.
Sözügedən soyuq su qazı Yer kürəsindən 13.8 milyard işıq ili uzaqlığında yerləşir.
“Kainat genişləndikcə onun temperaturu aşağı düşür və bizim əldə etdiyimiz məlumatlar bunu təsdiqləyir. Tədqiqatlarımız həmçinin hələ aydın olmayan qaranlıq enerjinin təbiətini başa düşmək yolunda vacib əhəmiyyətə sahibdirlər” - deyə, mütəxəssislər qeyd ediblər.
Astronomlar “NOEMA” adlı çox güclü radioteleskop vasitəsilə “HFLS3” adlı qalaktikanı müşahidə ediblər. Sözügedən qalaktikanın daxilində çoxlu sayda cavan ulduz mövcuddur.
“HFLS3” qalaktikasından olan işığın Yer kürəsinə gəlib çatması üçün o qədər çox zaman lazımdır ki, alimlər onu böyük partlayışdan 880 milyon il sonra hansı vəziyyətdə mövcud olduğunu müşahidə edə bilirlər. “HFLS3” qalaktikası ilə Yer kürəsi arasında su qazı buludu mövcuddur. Həmin buludun temperaturu kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasının temperaturundan daha aşağıdır.
“Daha soyuq qaz ilə kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanması arasındakı temperatur fərqi bir çox udma xətləri yaradır. Həmin xətləri müşahidə edərək kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasının temperaturunu təyin etmək mümkündür. Bu, HFLS3 qalaktikasındakı yeni ulduzların ifraz etdikləri infraqırmızı işıq sayəsində mümkün olub” - deyə, alimlər bildiriblər.
Beləliklə alimlər təyin ediblər ki, böyük partlayışdan 880 milyon il sonra kosmik mikrodalğa arxa plan şüalanmasının temperaturu -256.8 dərəcə selsidən -243 dərəcə selsiyə kimi təşkil edib.
“Bu məlumatlar təkcə kainatın soyumasını sübut etmirlər. Həmçinin erkən kainatın digər fiziki özəlliklərə sahib olduğunu göstərirlər” - deyə, alimlər əlavə ediblər.
Qaranlıq enerjiyə gəldikdə isə güman olunur ki, kainatın genişlənməsinə səbəb olan əsas faktor məhz odur. Lakin texnologiyaların lazımi şəkildə inkişaf etmədikləri səbəbilə qaranlıq enerjini təyin etmək hələ mümkün deyil.
Dünya bölməsindən digər xəbərlər
Dövriyyədə olan ödəniş kartlarının sayı artıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/182bc435acf4975d4e2c93108e094e05.jpg&w=140&h=81)
Agentlik rəhbəri diplomların tanınması üzrə ən çox müraciət qeydə alınan ixtisasların adlarını açıqlayıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![8888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/7d0f2913950b43cfbc99ba72f7d3804b.jpg&w=140&h=81)
“Bizdən Biznesə” startap müsabiqəsinin nəticələri açıqlanıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![8888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/65eee6deb88419bc3c1760d98ed402f4.jpeg&w=140&h=81)
Agentlik rəhbəri: Bu il 11 ali təhsil müəssisəsində institusional akkreditasiya keçirilib
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/44154758a401e11c196f802d9bc8aac4.jpg&w=140&h=81)
Tural Əhmədov: 100 məktəbəqədər təhsil müəssisəsində monitorinqlərin keçirilməsi planlaşdırılır
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/f29697195a2a896e82817756af220c44.jpg&w=140&h=81)
Azərbaycanda elektron satınalmaların ümumi məbləği 3 dəfə artıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/98b366cb57af82bb24df5d44475d656d.jpg&w=140&h=81)
Bu il ərzində akkreditasiyadan keçmiş, eləcə də təkrar qiymətləndirilməsi aparılmış ali məktəblərin siyahısı açıqlanıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/c467a5e84402ff8dd02049011f282be8.jpg&w=140&h=81)
Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyi 6 yeni peşə ixtisası üzrə qiymətləndirmə və tanınma həyata keçirib
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/b1138a805bf321f19686e58a2e4742a5.jpg&w=140&h=81)
Çində 5G mobil rabitə istifadəçilərinin sayı bir milyardı ötüb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![77777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/438d70f705d2f8d47096bcb5ff63029a.jpeg&w=140&h=81)
Respublika üzrə dekabr ayının pensiya ödənişi yekunlaşıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/9b939d94a6614818fefa68d25a6b54df.jpeg&w=140&h=81)
Medianın İnkişafı Agentliyi jurnalistləri təyyarə qəzası ilə bağlı təhrif olunmuş informasiya hazırlamaqdan çəkinməyə çağırıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/2e3fa0ce6012b03e0bfea265891606e1.jpg&w=140&h=81)
Şagirdlər 2025-ci ildə daşıyıcı raketlə kosmik orbitə “PocketQube” piko-peykini buraxacaqlar
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/e2643f27dcdcbeec136c15209485a62d.jpg&w=140&h=81)
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan idman dövləti kimi öz gücünü müxtəlif beynəlxalq yarışlarda təsdiqləyir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![8888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/b0ca15cc5ec3d9183c330ddc71c215f5.jpg&w=140&h=81)
Prezident: Azərbaycan güclü dövlətdir, ləyaqətlə, vicdanla irəliyə gedən bir ölkədir
![](/assets/images/volume-xs.png)
![777777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/826022f9ccf9d4c0ff83d7b51e540ee7.jpg&w=140&h=81)
“Lockheed” SZ ilə idarə olunan döyüş təyyarələrinə əmrlər verərək, xüsusi missiyanı simulyasiya edib
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/73ec97a5b14e96c98e3ee23ef0228698.jpg&w=140&h=81)
On bir ayda elektron satınalmalar nəticəsində dövlət büdcəsinə qənaət edilmiş məbləğ 14 faiz artıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![8888888888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/c37efb18f305c140e48decc978566236.jpg&w=140&h=81)
Ağdam Sənaye Parkında yeni rezident qeydiyyata alınıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/85d288425492bef3359ceec81ebfeb8e.jpg&w=140&h=81)
İlon Mask: 2025-ci ilin sonunadək süni intellekt insan qabiliyyətlərini üstələyəcək
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/cd2d89007774d4de1fcd684ae47a689f.jpg&w=140&h=81)
Azərbaycanda sabaha olan hava proqnozu açıqlanıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/e963bc1ac95ff80248c94de6be9e6a61.jpg&w=140&h=81)
“Samsung” korporasiyası qatlanan smartfon istehsalını azaldacaq
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/76ee970d8feb4898cfc5ba6c7dc5606d.jpg&w=140&h=81)
III Aqrar Startaplar və İnnovasiya Forumu keçirilib
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/c4e2a4fb0f6f24189850ba881a39dab8.jpg&w=140&h=81)
Simsiz şarj cihazlarını seçərkən nələrə diqqət etmək lazımdır - Ekspertdən TÖVSİYƏLƏR
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/60238ea3c7c56534855d35b4d8582409.webp&w=140&h=81)
Azərbaycanda Rəqəmsal Məcəllə artıq formalaşdırılıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/8f48f82c07153150e41cc9cb0bcb6ac4.jpg&w=140&h=81)
Həftənin ən çox oxunanları
"ChatGPT" yeni funksiyası ilə "Google"a meydan oxuyur
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/18854256eacceef4a8629acd14f000cd.jpg&w=140&h=81)
Simsiz şarj cihazlarını seçərkən nələrə diqqət etmək lazımdır - Ekspertdən TÖVSİYƏLƏR
![](/assets/images/volume-xs.png)
![88888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/60238ea3c7c56534855d35b4d8582409.webp&w=140&h=81)
Bugünkü hərracda 13 nəqliyyat vasitəsi satılıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![7777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/08e9e33e332c8adc51b10fe76fec3698.jpg&w=140&h=81)
III Aqrar Startaplar və İnnovasiya Forumu keçirilib
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/c4e2a4fb0f6f24189850ba881a39dab8.jpg&w=140&h=81)
Görkəmli folklorşünas alim Salman Mümtazla bağlı elektron məlumat bazası hazırlanıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/499674f115e593fcc633c55712157de6.jpg&w=140&h=81)
İşğaldan azad olunmuş ərazilərə avtobus reyslərinə yanvar ayı üçün biletlər satışa çıxarılacaq
![](/assets/images/volume-xs.png)
![7777777777777777777777](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/34ca42f280ae6f5cca54cb9de8ce0934.jpg&w=140&h=81)
Azərbaycanda Rəqəmsal Məcəllə artıq formalaşdırılıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/8f48f82c07153150e41cc9cb0bcb6ac4.jpg&w=140&h=81)
“Bizdən Biznesə” startap müsabiqəsinin nəticələri açıqlanıb
![](/assets/images/volume-xs.png)
![8888888888888888888888](https://ted.az/thumb.php?src=/upload/images/65eee6deb88419bc3c1760d98ed402f4.jpeg&w=140&h=81)