İki texnologiya şirkəti seni intellekt (AI) məlumatlarını emal etmək üçün lazer işığından istifadə edən kompüter komponentlərini təqdim edib. Bu futuristik prosessorlar adi kompüterlərdən daha sürətli və daha az enerji tələbləri ilə konkret real dünya problemlərini tezliklə həll edə bilər. Aprelin 9-da “Nature” jurnalında ayrıca dərc edilən elanlar hesablamaya bu alternativ yanaşma üçün irəliyə doğru böyük bir sıçrayışdır.

TED.az “Reuters” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, Bostonda yerləşən “Lightelligence and Mountain View”, habelə Kaliforniyada yerləşən “Lightmatter” şirkətləri göstərdi ki, işıq əsaslı və ya fotonik komponentlər bizim əhəmiyyət verdiyimiz riyazi hesablamaları asanlıqla həll edə bilir və onları bizdə olan elektron çiplərdən daha yaxşı edə bilirlər.

Lazerlər artıq fiber-optik kabellər vasitəsilə dünya üzrə məlumatları ötürür və fotonika qabaqcıl məlumat mərkəzlərində onların çatdırılmasında rol oynayır. Məsələn, mart ayında Kaliforniyanın Santa-Klara şəhərində yerləşən NVIDIA texnoloji şirkəti qurğular arasında əlaqə yaratmaq üçün işıqdan istifadə edən yeni texnologiyanı elan etdi. Lakin bu işıq şüaları heç nəyi hesablamır. Adi kompüterin içərisində daxil olan işıq siqnalları kiçik tranzistorlar vasitəsilə hərəkət edən daha yavaş elektron əməliyyatı aparır.

Bunun əksinə olaraq, “Lightmatter” və “Lightelligence” cihazlarının içindəki işıq sırf riyazi hesablamalarla məşğul olur. Xüsusilə, hər iki cihaz əksərən süni intellekt emalında, eləcə də hesablamanın digər sahələrində əsas əməliyyat olan matrisin çoxalmasını yerinə yetirmək üçün işıqdan istifadə edir. Eyni zamanda, bütün digər hesablamalar elektron komponentlərdə baş verir.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, bu yeni inkişafların vaxtı çox vacibdir. Süni intellekt modelləri ölçü və mürəkkəblik baxımından böyüyür, ənənəvi çiplərin inkişafı isə yavaşlayır. Tarixən mühəndislərin çiplərə sıxışdıra bildiyi tranzistorların sayı hər iki ildən bir təxminən iki dəfə artacaqdı ki, bu tendensiya Mur qanunu kimi tanınır. “Tiner” tranzistorları daha sürətli, daha ucuz hesablama deməkdir.

“Lightmatter”in qurucusu Nik Harris deyir ki, Mur qanunu son həddə çatıb. Digər ekspertlər də onunla razılaşır. Elektrikin tranzistorlar vasitəsilə necə hərəkət etdiyinin fizikası onların daha da kiçilməsinə mane olur. Harris deyir ki, müntəzəm elektron çiplərə əsaslanan kompüterlər yaxşılaşmayacaq, amma fotonik hesablama potensial bir həll təklif edir. PACE adlı cihaz maliyyə, istehsal və gəmiçilik kimi sənayelər üçün vacib olan optimallaşdırma problemlərinin hesablanmasını sürətləndirmək üçün fotonik və elektron çipi birləşdirir. Digər cihaz isə dörd işıq əsaslı və iki elektron çipi birləşdirən daha ümumi təyinatlı prosessordur. Komanda bu sistemdən əsas süni intellekt texnologiyasını, o cümlədən “ChatGPT” və ya “Claude” arxasında olanlar kimi böyük dil modellərini idarə etmək üçün istifadə edir. Onlar, həmçinin “Pac-Man” da daxil olmaqla “Atari” oyunlarını oynayan dərin öyrənmə alqoritmini işlədir.