Ayın mədən işinə başlamaq üzrədir. Bu inkişaf Yerdəki güc balansını tamamilə dəyişdirə bilər.

ABŞ və Çinin Aya qayıtmaq yarışı sürətləndikcə, özəl sektor da Ayın səthindəki böyük resurs potensialına diqqət yetirib. Bu kontekstdə Ayda mədənçilik startapı Interlune və Helsinkidə yerləşən kriogen texnologiya şirkəti Bluefors 300 milyon dollar dəyərində kritik bir müqavilə imzaladı.

Ay mədənləri gəlir

Bu müqaviləyə əsasən, Bluefors Ay səthindən çıxarılan 10.000 litr helium-3 izotopunu almağa razılaşıb. Bu kommersiya müqaviləsi Ay mədənlərində yeni kommersiya dövrünü açır.

Heliumun sabit izotopu olan Aydakı Helium-3 gələcək enerji mənbəyi kimi böyük maraq doğurur. O, həm sintez reaktorlarında yanacaq kimi istifadə oluna bilər, həm də kvant kompüterlərinin soyudulmasında mühüm rol oynayır. Yer üzündə demək olar ki, mövcud olmayan Helium-3, günəş küləkləri sayəsində Ay səthində çox daha çox olur.

Bununla belə, Interlune hələ sübut edə bilməyib ki, Ay səthindən helium-3 çıxarmaq iqtisadi cəhətdən sərfəlidir. Şirkətin ekskavatorları kifayət qədər miqdarda izotop çıxarmaq üçün milyonlarla ton Ay torpağını (reqolit) emal etməli ola bilər.

Bundan əlavə, bu cür ağır texnikanın Aya daşınması astronomik xərc tələb edir. Ona görə də layihə həm texnoloji cəhətdən mürəkkəbdir, həm də maliyyə baxımından risklidir.

Interlune bu məqsəddə tək deyil. Ay resurslarının kommersiyalaşdırılmasına yönəlmiş geniş bir ekosistem yaranır. Məsələn, Jeff Bezosun şirkəti Blue Origin keçən ay ay orbitindən helium-3 və su buzu da daxil olmaqla resursların xəritəsini çəkmək, sonra onları səthdə yoxlamaq və onları yerində istifadəyə vermək üçün müqavilə imzalayıb.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, Aydakı su buzu ən azı Helium-3 qədər strateji əhəmiyyətlidir. O, suyu içməli suya, oksigenə və raket yanacağına çevirərək Ay səthində uzunmüddətli idarə olunan bazaların yaradılmasında mühüm rol oynayır.

Bu planların hamısı nəzəri olaraq qalır. Hətta həyata keçirilsə belə, NASA-nın nəzərdə tutduğu Ay iqtisadiyyatı illərlə inkişaf tələb edəcək. Bundan başqa, Ayda Helium-3-ün dəqiq miqdarı məlum deyil və bu izotopun füzyon reaktorlarında səmərəli enerji mənbəyi kimi potensial istifadəsi hələ elmi cəhətdən sübut olunmayıb.

Buna baxmayaraq, Interlune gələcəyə nikbin baxır. Şirkət gələn il Astrobotic-in Griffin-1 eniş aparatında Aya göndərəcəyi multispektral kameradan istifadə etməklə Ayın səthində Helium-3 konsentrasiyasını ölçməyi planlaşdırır.